2 Ocak 2013 Çarşamba

Ya Yarın Olmasaydı...


Ya Yarın Olmasaydı
Demeter TOPRAK*

“Yarın; en güzel umutların kendisine ertelendiği ülke…”

“Yarın; yaşanmayan, yaşanması umulan en güzel sevdaların, küçüğünden büyüğüne beklentilerin, fethedilemeyen yurdu…”

“Yarın; beklenen zaferin, o mutlu günün adresi…”

“Yarın… Yarın… Yarın…”

“Ya yarın olmasaydı?”

Elimden bırakamadan bir oturuşta okuduğum romanın son cümlesiydi: Ya yarın olmasaydı?

Roman bitmişti. Esrik bir hüzün ve eksiklik bırakarak… Oturduğum koltuktan kalkmadan, gözlerimi kapadım. Düşündüm: O son cümleyi, o son soruyu düşündüm. İçerisinde yaşadığımız ülkeyi… Her gün tanık olduğumuz, tüm toplumun gözleri önünde yaşanan siyasal-ideolojik hesaplaşmaları… Özel mahkemeleri… Mahkemelerde yaşananları düşündüm. Sorular birbiri ardına sökün ediyordu.

Sahi! Yarın olmasa, yarın umudu, yarın beklentisi olmasa, ne yapardık? Bunca haksızlığa, bunca adaletsizliğe, acıya, şiddete, açlığa katlanır mıydık? Yoksa bir an bile beklemeden, nasıl olsa bu günler de geçer diye düşünmeden, geleceğe ertelemeden, hadsize haddini bildirir miydik? Yoksa, bir gün daha fazla yaşayalım da nasıl yaşarsak yaşayalım mı, derdik? Tanık olduklarımız karşısında, bana bulaşmasın da ne olursa olsun mu, derdik? Toplumsal varlığımıza inat, sesimizi kesip, boynumuzu eğerek, hâlâ bireyselliğimize mi sığınırdık? Dağlar, taşlar, yollar gibi suskunluğa mı gömülürdük?

Ve dünyayı düşündüm: Anlamak bilmekten daha acıdır, demişler ya… Tek başınalığın çaresizliğiyle, acıyan yüreğimi, acıyan bilincimi bastırıp, bilgisayarıma yöneldim, “Hiçbir şey yapamasam da yazabilirim” diyerek…

Düşle Gerçek Arasında

“Başbakanın Günlüğü” Atalay Girgin’in üçüncü romanı… Kendi sözleriyle, “Öfkesini edebiyatla terbiye etmeye girişen” bir yazarın romanı. “Kemeutopyalılar Roman Dizisi” adını verdiği serinin son kitabı. Girgin’in romanında anlatılanlar “Kemeutopya” adını verdiği bir dünyada geçiyor. Kemeutopya’nın ve adı geçen tüm ülkelerin sakinleri, Anadolu’nun bazı kesimlerindeki adıyla “keme” ya da “fare”… Elbette yöneticileri de…

Girgin’in fabl türü dizisinin son romanı olan “Başbakanın Günlüğü”nde, fablın ironik ve politik dili her aşamada kendini gösteriyor. Romanın son cümlesine dek düşten gerçeğe, gerçekten düşe savrulup duruyorsunuz. Bir an geliyor, kahramanların o denli bilindik olduğunu düşünüp, tam “Evet! Bu şudur” derken, bir de bakıyorsunuz ki tanımadığınız biri çıkıyor karşınıza.

Danışmanlarının hazırladığı konuşma metinlerine bağlı hareket eden, entelektüel bir görüntü çizmeye çalışan bir başbakanın içler acısı halini de sergiliyor Girgin. Gündem değiştirme, gündem belirleme sevdasıyla, eline tutuşturulan metindeki “ontolojik, epistemolojik, aksiyolojik” kavramlarının büyüsüne kapılıveren başbakanın içine düştüğü duruma da ironik bir anlatı eşlik ediyor.

“Başbakanın Günlüğü” baştan sona anlatısı, olay örgüsü ve kişileriyle siyasal çağrışımlar içeriyor. Okuru düşle gerçek arasında düşündüren, sorgulatan bir yolculuğa çıkarıyor. Bir macera, bir polisiye romanı olmamasına rağmen, anlatının akıcılığı, söz dizimleri ve yer yer uzunluğuna rağmen cümlelerin yapısı okuru sürüklüyor.

Romanda öne çıkan unsur, yalnızca siyasal çağrışımlar, ironik ve politik anlatı değil. Aynı zamanda olayların kurgulanışı ve olaylar karşısında kişiler arası ilişkiler de belirgin. Keza kişiler arası ilişkilerin etik boyutu, değer sorununu da bir problem olarak tartışma gündemine taşıyor. Özellikle etik tutarlılık, etik ilişki açısından, kişilerin ve davranışlarının sergilendiği anlatım ve diyaloglar, bunların yanı sıra, iktidara yakınlık ve statü karşısında kişilerin durumlarının, Tanrı’nın neliğinin betimlendiği bölümler, romanın genelini sarıp sarmalayan felsefeyi billurlaştırıp daha da belirgin kılıyor.

Dahası alttan alta arka planda sınıfsal olanı, sınıfsal, siyasal-ideolojik çelişkileri, bağırmadan, slogan atmadan hissettiriyor Girgin. Çünkü Girgin, dizinin ilk iki romanında olduğu gibi, “Başbakanın Günlüğü”nde de Erol Toy’un “Sınıf bilinci yok” dediği yazarlardan biri olmadığını sergiliyor. Bir öğretmen olmasına rağmen, gizlemeye saklamaya gerek de duymadan.  

Felsefi ve siyasal olan “Başbakanın Günlüğü”nde birbirinden koparılamayacak denli, iç içe geçmiş iki unsur. Siyasal roman diye sunulup “etliye sütlüye” dokunmayanlardan değil, “Başbakanın Günlüğü”. Alınsalar da alınmasalar da düşle gerçek arasında, çok ama çok kişiye dokunan bir roman. Çok ama çok kişiyi kızdıracak… Ancak çatlasalar da patlasalar da, öfkeden kudursalar da yapacak bir şey yok. Çünkü nihayetinde Girgin’in anlattıkları da, kişileri de fareler dünyasına ait. O ne bu dünyadan, ne de bu ülkeden ve yöneticilerinden söz ediyor. Kime ne değil mi?

Zaten Atalay Girgin de, “Kemeutopyalılar roman dizisi”ne ilişkin “Kısa meramım” başlıklı bir açıklamasında şöyle yazmıştı:  Bu çalışma, bir insanın, gördükleri, bildikleri ve yaşadıkları karşısında hissettiği öfkenin, aklını teslim almasına karşı koyma ve bunun yerine, öfkesini edebiyatla terbiye etme girişiminin ürünüdür. Yüzme bilmemesine rağmen, okyanusun orta yerinde kaldığında bile boğulma pahasına boy verip derinliği bilmek istemesi ve boy vermişken de dalıp onun dibinden bir avuç kum çıkarabilme girişimi…

Yazıyı sonlandırırken belirtmeliyim ki şimdiden merak ve sabırsızlıkla beklemeye başladım: Acaba Girgin, yeniden boy verip daldığında okyanusa, bakalım hangi kum tanelerini avuçlayıp çıkaracak? Ve hangi kum tanelerini bırakacak avuçlarımıza yeniden?

    




1- Başbakanın Günlüğü, 160 sayfa, Vesta Yayınları.